Bron van hoop …

Samenvatting van mijn lezing over Jezus als bron van hoop.
(Prof.dr.C.J. den Heyer d.d. 10 sept 2019)

Over de betekenis van Jezus – zijn leven, zijn sterven – bestaat geen eenstemmigheid. De kerkgeschiedenis laat daarover geen twijfel bestaan. Niet voor niets zeggen we dat elke ketter zijn letter in de bijbel kan vinden. Het Nieuwe Testament is geen eenheid. Het is een bundel uiteenlopende geschriften: evangeliën, brieven van verschillende auteurs en reisverslagen. De vier evangeliën verschillen aanzienljk van elkaar en laten zich niet tot een chronologisch verhaal samenvatten.

Het oudste evngelie, Marcus, begint met de volwassen Jezus die als timmerman in Nazareth woont en werkzaam is. Geboorteverhalen vertellen de evangelisten Mattheus en Lucas, maar inhoudelijk verschillen die verhalen aanzienlijk van elkaar. Het vierde evangelie, Johannes, is een geval apart. Jezus is geen mens onder de mensen. In de proloog van zijn evangelie accentueert de vierde evangelist de goddelijkheid van Jezus. Bij verschillende gebeurtenissen vermeldt de evangelist dat Jezus weet wat hem te wachten staat.

Is Jezus een mens van vlees en bloed? Of is hij een godenzoon? In de kerkgeschiedenis heeft men die vraag ook trachten te beantwoorden en is men gaan spreken over de `twee naturen van Jezus Christus’; hij zou een goddelijke en een menselijke menselijke natuur hebben gehad – dat wil zeggen: tegelijkertijd God en mens. Maar hoe moeten we ons dat voorstellen?

Hoe zien wij nu Jezus? Onderschrijven we het klassieke kerkelijke dogma? Hoe kan hij voor ons vandaag betekenis krijgen? Ons inspireren en bemoedigen? Welke Jezus kan voor ons een bron van hoop zijn? Het klassieke dogma spreekt over hem in woorden die met name aan het evangelie van Johannes ontleend zijn. Sedert het concilie van Nicea in 325 heeft de kerk in het bijzonder nadruk gelegd op het geloof in de goddelijkheid van Jezus. Met als consequentie dat zijn dood aan het kruis geïnterpreteerd wordt als de noodzakelijke verzoening tussen God en mens. De zondige mens zou dan gered worden door de marteldood van Jezus Christus.

Zoals gezegd, het Nieuwe Testament bevat een veelkleurige boodschap. De evangelisten beperken zich niet tot het lijden van Jezus. Zij besteden ook aandacht aan andere aspecten van zijn leven. Hij was hoe dan ook een mens die de aandacht van velen trok. Mattheüs laat Jezus aan het woord in een langdurige toespraak tot zijn leerlngen over een menswaardig leven, een leven waarin aandacht is voor de medemens, een leven naar de geboden van de Thora – de joodse wet. Ook Lucas legt een soortgelijke toespraak in de mond van Jezus. Lucas is van Griekse huize en legt andere accenten dan de jood Mattheüs. Maar die verschillen doen niets af aan de betekenis van deze teksten. Zij blijven de moeite waard en zijn ook voor ons een blauwdruk voor een leven in navolging van Jezus van Nazareth.